St. Ambrose’s Hexameron, upon which he leans heavily, and passages from the Old Testament. His intention is to assure his readers that Christian learning is more than sufficient to explain the natural world. This message is re-enforced by his use of quotations from pagan authors. These are predominantly used in a supporting rôle to buttress the material he has drawn from the Church Fathers. This is not co-incidence or caprice. Isidore wishes to show that while pagan authors may be of some use, their blindness to the truth precludes them being major sources for understanding the world and that, so far from having a distinct set of insights about the world, the pagan past merely foreshadowed imperfectly the message of the Christian revelation which brought complete understanding in its wake. As for all men of his time, antiquity carried weight for Isidore, but true gravitas was to be found among the Christian, not pagan, classics. In the preface to the DNR Isidore makes this approach clear: ‘We have made a concise record of all these matters according to what was written by men of old, and especially according to what has been written in the works of Catholic authors’.54 A good example of Isidore’s technique can be seen in chapter 13 of the DNR, which deals with the seven planets. His discussion starts with a reference to Ambrose’s hexameron, which in turn is a quotation from ‘David’, i.e. the Psalms (here Psalm 148): ‘Praise him heavens of the heavens’. Isidore then goes on to say that ‘pagan philosophers’ have introduced the notion of seven heavens. Herein, he argues, lies their mistake, as in ‘the books of the church’, ecclesiastici libri, we are told about ‘the heavens of heaven’ and also that St Paul was taken up to the third heaven, but it is folly, and, perhaps, dangerous – Isidore speaks of temeritas, rashness – to speculate further on the matter.55 A similar approach is taken to the question as to whether stars have souls. Isidore again starts with patristic writing and the Bible.56 A pagan source, Virgil, is then used to back up the conclusion that this question will only be resolved on the Day of Judgement. Lucretius in the DRN categorically denies the possibility of the stars being animate. Isidore’s careful use of Virgil aims to show his readers that Lucretius was out of step with learned opinion even in his own times. Although the above examples show that Isidore was willing to use uncertainty as a weapon to undermine the statements of pagan authors, he

Το Εξάμερον του Αγίου Αμβροσίου, πάνω στο οποίο ακουμπάει βαριά, και περάσματα από την Παλαιά Διαθήκη. Πρόθεσή του είναι να διαβεβαιώσει τους αναγνώστες του ότι ο Χριστιανός Η μάθηση είναι περισσότερο από επαρκής για να εξηγήσει τον φυσικό κόσμο. Αυτό το μήνυμα ενισχύεται εκ νέου από τη χρήση αποσπασμάτων από παγανιστές συγγραφείς. Αυτά είναι κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται σε υποστηρικτικό ρόλο για να στηρίξει το υλικό που έχει σχεδιάσει από τους Πατέρες της Εκκλησίας. Αυτό δεν είναι σύμπτωση ή ιδιοτροπία. Ο Ισίδωρος εύχεται για να δείξει ότι ενώ οι ειδωλολάτρες συγγραφείς μπορεί να είναι χρήσιμοι, η τύφλωσή τους η αλήθεια αποκλείει να είναι βασικές πηγές για την κατανόηση του κόσμου και ότι, μέχρι στιγμής από το να έχουμε ένα ξεχωριστό σύνολο γνώσεων για τον κόσμο, το Το ειδωλολατρικό παρελθόν απλώς προεικόνιζε ατελώς το μήνυμα του χριστιανού αποκάλυψη που έφερε πλήρη κατανόηση στον απόηχο της. Όπως για όλους τους άντρες της εποχής του, η αρχαιότητα είχε βάρος για τον Ισίδωρο, αλλά θα ήταν αληθινή gravitas που βρέθηκε ανάμεσα στους χριστιανούς, όχι ειδωλολατρικούς, κλασικούς. Στον πρόλογο του DNR Ο Ισίδωρος ξεκαθαρίζει αυτή την προσέγγιση: «Έχουμε κάνει μια συνοπτική καταγραφή όλων αυτά τα θέματα σύμφωνα με όσα γράφτηκαν από τους παλιούς ανθρώπους, και ειδικά σύμφωνα με όσα έχουν γραφτεί στα έργα καθολικών συγγραφέων».54 Ένα καλό παράδειγμα της τεχνικής του Ισίδωρου μπορεί να δει κανείς στο κεφάλαιο 13 του DNR, που ασχολείται με τους επτά πλανήτες.Η συζήτησή του ξεκινά με μια αναφορά στο εξάμερο του Αμβροσίου, το οποίο με τη σειρά του είναι απόσπασμα από τον «Δαβίδ», δηλαδή τους Ψαλμούς (εδώ Ψαλμός 148): «Δοξάστε τον ουρανοί των ουρανών». Ισίδωρος στη συνέχεια συνεχίζει λέγοντας ότι οι «ειδωλολατρικοί φιλόσοφοι» έχουν εισαγάγει την έννοια των επτά ουρανών. Εδώ, υποστηρίζει, βρίσκεται το λάθος τους, όπως στα «βιβλία του η εκκλησία», ecclesiastici libri, μας λένε για «τους ουρανούς του ουρανού» και επίσης ότι ο Άγιος Παύλος ανέβηκε στον τρίτο ουρανό, αλλά είναι ανοησία, και ίσως, επικίνδυνο – ο Ισίδωρος μιλάει για τεμερίτσια, ραθυμία – να εικασίες περαιτέρω επί του θέματος.55 Παρόμοια προσέγγιση υιοθετείται και στο ερώτημα ως προς αν τα αστέρια έχουν ψυχή. Ο Ισίδωρος ξεκινά πάλι με την πατερική γραφή και Η Βίβλος.56 Μια παγανιστική πηγή, ο Βιργίλιος, χρησιμοποιείται στη συνέχεια για να υποστηρίξει το συμπέρασμα ότι αυτό το ζήτημα θα λυθεί μόνο την Ημέρα της Κρίσεως. Λουκρήτιος στο DRN αρνείται κατηγορηματικά την πιθανότητα τα αστέρια να είναι ζωντανά. Η προσεκτική χρήση του Βιργίλιου από τον Ισίδωρο στοχεύει να δείξει στους αναγνώστες του ότι ήταν ο Λουκρήτιος αταίριαστο με τη μαθημένη γνώμη ακόμη και στους δικούς του καιρούς. Αν και τα παραπάνω παραδείγματα δείχνουν ότι ο Ισίδωρος ήταν πρόθυμος να χρησιμοποιήσει την αβεβαιότητα ως όπλο για να υπονομεύσει τις δηλώσεις παγανιστών συγγραφέων, αυτός